Հենզելն ու Գրետելը հեքիաթ

23/02/2018

Անտառի ծայրին ապրում էր մի աղքատ փայտահատ, իրկնոջ ու 2 երեխաների հետ։ Տղայի անունը Հենզել է,աղջկանը` Գրետել։ Շատ դժվար են ապրում նրանք,գրեթե կիսաքաղց։ Մի տարի էլ ամեն ինչ այնպես էթանկանում, որ խեղճ մարդը չոր հաց էլ չի կարողանումգնել։ Մի երեկո պառկում է, բայց ծանր մտքերից քունըչի տանում, տխուր հառաչում է ու կնոջն ասում.
- Ո՞նց է լինելու մեր ճարը, ի՞նչպես ենք կերակրելու մեր երեխաներին, երբ ինքներս ուտելու ոչինչ չունենք։

- Գիտես ինչ,- ասում է կինը,- արի առավոտը, լույսը բացվելուն պես երեխաներին տանենքանտառ, ամենախուլ թավուտը, ամեն մեկին մի կտոր հաց տանք, մենք գնանք մեր գործին ուիրենց թողնենք այնտեղ։ Նրանք չեն գտնի տան ճանապարհը, այդպես կազատվենքերեխաներից։
- Չէ, կին,- ասում է փայտահատը։ - Ես այդպես բան չեմ անի, սիրտս չի դիմանա, ես չեմկարող երեխաներին թողնել անտառում, որ վայրի գազանների բաժին դառնան։
- Է՛հ, հիմար,- ասում է կինը,- միևնույն է, չորսս էլ քաղցից մեռնելու ենք, մի գլուխ դագաղ եսշինելու։
Կինն այնքան է ասում, որ ամուսինը համոզվում է։ Դու մի ասա, սովից երեխաների քունը չիտանում, ու նրանք լսում են խորթ մոր ասածները։ Գրետելը լաց է լինում ու եղբորն ասում.
- Մենք կորած ենք։
- ՍոԲւս, լաց մի լինի, Գրետել, ես մի բան կանեմ։
Եվ ահա, երբ բոլորը քնում են, Հենզելը վեր է կենում, շորերը հագնում ու կամացուկ դուրսգալիս տնից։ Լուսնյակ գիշեր է լինում, գետափի խճաքարերը արծաթադրամների պեսշողշողում են լուսնի լույսի տակ։ Հենզելը հավաքում է խճաքարերն ու լցնում գրպանները։Հետո գալիս է տուն ու քրոջն ասում.
- Դե հիմա հանգիստ քնի, քույրիկ, մենք չենք կորչի,- ասում է ու ինքն էլ մտնում անկողին։
Վաղ առավոտյան խորթ մայրը ձայն է տալիս.
- Էյ, անբաններ, բավական է քնեք, վեր կացեք, գնում ենք անտառ` փայտի։
Ամեն մեկին մի կտոր հաց է տալիս ու ասում.
- Սա ճաշի փոխարեն եմ տալիս, տեսեք, հա՜, շուտ չուտեք, հետո էլ ոչինչ չեք ստանալու։
Գրետելը հացը դնում է իր գոգնոցի մեջ, չէ՞ որ Հենզելի գրպանները լիքն էին խճաքարերով։Ճանապարհ են ընկնում։ Մի քիչ որ գնում են, հանկարծ Հենզելը կանգ է առնում, ետ նայումիրենց խրճիթին։ Ամբողջ ճանապարհին Հենզելը կանգնում, ետ է նայում։ Հայրը նկատում է:
- Հենզել, ինչի՞ ես այդպես նայում, ետ կմնաս, շուտ-շուտ արի։
- Հայրիկ ջան, ես մեր սպիտակ կատվին եմ նայում, որ նստել է տանիքին ու այնպես է նայում,ասես ,գնաս բարովե ասի։
Խորթ մայրն ասում է.
- Հիմար տղա, դա քո կատուն չի, արևի շողն է խաղում ծխնելույզի վրա։
Իսկ Հենզելն, իհարկե, կատվին չէր նայում, նա գրպանից սպիտակ քարեր էր հանում ութափում ճանապարհին։ Երբ հասնում են անտառի խորքը, հայրն ասում է.
- Երեխաներ, չորուկ-մորուկ հավաքեք, ձեզ համար խարույկ վառեմ, որ չմրսեք։
Հենզելն ու Գրետելը չորուկներ են հավաքում, խարույկ անում, երբ բոցը վեր է ելնում, խորթմայրն ասում է.
- Հիմա պառկեք կրակի մոտ, հանգստացեք, մենք գնանք փայտ կտրենք։ Հենց որվերջացնենք, կգանք ձեզ էլ կվերցնենք ու միասին կգնանք տուն։
Հենզելն ու Գրետելը նստում են կրակի մոտ, երբ կեսօր է դառնում, նրանք մի-մի փոքր կտորհաց են ուտում։ Հեռվից անընդհատ թխկոց է լսվում, երեխաները կարծում են, թե իրենց հորկացնի ձայնն է, փայտ է կտրում։ Բայց դա կացնի թխկոց չի լինում: Փայտահատը դիտմամբկոճղի ծայրը կապած է լինում չոր ծառին, քամին տանում է բերում ու կոճղը խփումծառաբնին։ Երեխաները երկար մնում են խարույկի մոտ, նրանց աչքերը հոգնածությունիցարդեն կպչում են, ու նրանք մուշ-մուշ քուն են մտնում։ Երբ արթնանում են, արդեն խորգիշեր է լինում։ Գրետելը լաց է լինում ու ասում.
- Հիմա ինչպե՞ս ենք գնալու տուն։
Հենզելը հանգստացնում է նրան.
- Մի քիչ սպասիր, հիմա լուսինը դուրս կգա, ու մենք քարերի միջոցով կգտնենք ճանապարհը։
Երբ լուսինը դուրս է գալիս, Հենզելը բռնում է քրոջ ձեռքը, ու նրանք սկսում են մի քարիցմյուսը գնալ, որ արծաթադրամների պես շողշողում են լուսնի լույսի տակ ու երեխաներինցույց տալիս ճանապարհը։ Ամբողջ գիշեր քայլում են այդպես ու միայն լուսաբացին ենհասնում հայրական խրճիթին։ Հասնում են ու ծեծում դուռը։ Խորթ մայրը բացում է դուռն ուտեսնելով` Հենզելն ու Գրետելն են, բարկանում է.
- Ինչի՞ այդքան երկար քնեցիք անտառում։ Մենք էլ կարծեցինք, թե էլ մտադիր չեք տուն գալ։
Իսկ հայրը շատ է ուրախանում, երբ տեսնում է նրանց, նրա սիրտը մղկտում էր, որ լքել էրերեխաներին։ Կարիքն ու հոգսը նորից նեղում են նրանց։ Երեխաները լսում են, թե խորթմայրը ինչպես երեկոյան անկողին մտնելիս ասում է.
- Էլի ուտելու բան չունենք, մի կտոր հաց է մնացել միայն, երևում է, վերջներս եկել է։ Պետք էերեխաներից ազատվել։ Արի էլի տանենք անտառ, այս անգամ շատ հեռու կտանենք, որչկարողանան ետ գալ։
Փայտահատը շատ է տխրում, մտածում է. ,Ավելի լավ է վերջին կտոր հացը կիսեմ նրանցհետե, բայց կինը լսել անգամ չի ուզում, լացուկոծ է դնում, դժգոհում։ Դե, գործն ինչպես որսկսում ես, այնպես էլ գնում է։ Որ մի անգամ զիջել էր, հիմա էլ է ստիպված զիջում։Երեխաները դարձյալ լսում են ամբողջ խոսակցությունը, և երբ ծնողները քնում են, Հենզելնէլի վեր է կենում, որ դուրս գա, բայց խորթ մայրը դուռն ամուր փակած է լինում։ Հենզելըհանգստացնում է քրոջը, ասելով.
- Ոչինչ, լաց մի լինի, Գրետել, հանգիստ քնիր, մի բան կանենք։
Վաղ առավոտյան խորթ մայրը գալիս արթնացնում է երեխաներին ու ամեն մեկինառաջվանից էլ փոքր հացի կտոր տալիս։ Ճանապարհին Հենզելը հացը փշրում է գրպանում,շուտ-շուտ կանգ առնում ու փշուրները շաղ տալիս ճանապարհին։
- Ինչո՞ւ ես կանգնում ու ետ նայում, Հենզել, շուտ-շուտ արի։
- Իմ աղավնուն եմ նայում, նստել է տանիքին, ասես ինձ ,գնաս բարովե ասի։
- Հիմար տղա, ի՜նչ աղավնի, ծխնելույզի ծայրն է արևի տակ փայլփլում։
Իսկ Հենզելը շարունակում է հացի փշրանքները շաղ տալ ճանապարհին։ Խորթ մայրն այսանգամ շատ հեռու է տանում նրանց, անտառի խորքը, որտեղ երեխաները ոչ մի անգամ չէինեղել: Նորից մեծ խարույկ են վառում, խորթ մայրն ասում է.
- Երեխաներ, նստեք կրակի մոտ, որ հոգնեք, քնեք, մինչև մենք կտրենք փայտը, վերջացնենք։Հետո կգանք, միասին կգնանք տուն։
Կեսօրին Գրետելն իր հացը կիսում է Հենզելի հետ, չէ որ նա իր բաժինը փշրել-թափել էրճանապարհին։ Հետո քնում են։ Շուտով մթնում է, բայց երեխաների ետևից ոչ ոք չի գալիս։Կեսգիշերին արթնանում են, ու Հենզելն սկսում է հանգստացնել քրոջը.
- Սպասիր, հիմա լուսինը դուրս կգա, հացի փշրանքներով մենք կգտնենք ճանապարհը։
Լուսինը դուրս է գալիս, բայց երեխաները չեն կարողանում գտնել հացի փշրանքները,անտառի ու դաշտի թռչունները բոլորը կերած են լինում։ Հենզելն էլի սիրտ է տալիս.
- Մի մտածի, Գրետել, մի կերպ կգտնենք ճանապարհը։
Բայց չեն գտնում։ Նրանք քայլում են ամբողջ գիշերը, հետո հաջորդ օրը առավոտից մինչևերեկո, չեն կարողանում անտառից դուրս գալ։ Երեխաները շատ են քաղցած լինում,ճանապարհին պատահած հատապտուղներից բացի ուրիշ բան չի լինում, որ ուտեն։ Այնքանեն հոգնում, որ հազիվ են քարշ տալիս ոտքները, դրա համար էլ պառկում են ծառի տակ ուքնում։ Լույսը բացվում է։ Դա արդեն երրորդ առավոտն է լինում։ Վեր են կենում ու էլի սկսումգնալ: Գնում են, գնում ու քանի գնում են, այնքան ավելի են խորանում անտառի մեջ։ Ու եթեօգնությունր վրա չհասներ, նրանք ուժասպառ կլինեին։ Կեսօրին ծառի ճյուղի վրա միձյունասպիտակ թռչնակ է նստում։ Թռչնակն այնպես քաղցր է երգում, որ երեխաներըկանգնում հիանում են։ Բայց հանկարծ նա լռում է, թևերը թափահարում ու թռչում,երեխաները հետևում են թռչնակին ու այդպես, թռչնակի ետևից ընկած, հասնում միխրճիթի, որտեղ թռչնակը նստում է տանիքին։ Երեխաները մոտենում են ու ի՜նչ տեսնում.տնակը հացից է շինված, տանիքը` գաթայից, իսկ ապակիների փոխարեն թափանցիկսառնաշաքար է։
- Արի ուտենք այս համեղ տնակից,- ասում է Հենզելը։ - Ես տանիքից մի կտոր կուտեմ, իսկ դուպատուհաններից սկսի, երևում է, շատ քաղցր է։
Հենզելը բարձրանում է տանիք ու մի կտոր պոկում, որ փորձի համը, իսկ Գրետելը սկսում էկրծել պատուհանը։ Հանկարծ ներսից մի բարակ ձայն է լսվում.
Խը՛րթ հա խը՛րթ, խը՛րթ հա խը՛րթ
Ո՞վ է կրծում տանիքս։
Երեխաները պատասխանում են.
Քամին է այս
Աներես։
Եվ շարունակում են ուտել տնակը։ Հենզելին շատ է դուր գալիս տանիքը, մի կտոր պոկում,ցած է գցում Գրետելի համար, իսկ Գրետելը մի մեծ կտոր սառնաշաքար է պոկում ու խրճիթիմոտ նստած ուտում։ Հանկարծ դուռը բացվում է ու դուրս է գալիս մի պառավ կին։ Նաձեռնափայտին հենվելով առաջ է գալիս։ Երեխաները նրան տեսնելուց այնպես ենվախենում, որ ձեռքից ցած են գցում քաղցրավենիքը։ Պառավը գլուխն օրորում է և ասում.
- Այ սիրունիկ բալիկներ, այս ո՞վ է ձեզ բերել։ Դե ներս եկեք, ներս եկեք, մի վախեցեք:
Նա բռնում է երեխաների ձեռքից ու ներս տանում, բերում է համով-համով ուտելիքներ դնումսեղանին` կաթ ու քաղցր թխվածքներ, խնձոր ու ընկույզ։ Հետո էլ մաքուր անկողիններբացում ու երեխաներին ծածկում սպիտակ վերմակներով։ Հենզելն ու Գրետելը պառկում ենու նրանց թվում է, թե դրախտում են։ Պառավը բարի է ձևանում, բայց իրականում նա չարվհուկ է լինում, որ հետապնդում է երեխաներին ու հացե տնակը նրանց գրավելու համար էշինած լինում։ Երբ նրա ձեռքը մարդ է ընկնում, սպանում է, հետո եփում ու ուտում, նրահամար դա մեծ ուրախություն է։ Վհուկները կարմիր աչքեր ունեն և հեռուն վատ են տեսնում,փոխարենը լավ հոտառություն ունեն ու հեշտությամբ զգում են մարդու ներկայությունը։ ԵրբՀենզելն ու Գրետելը մոտենում են նրա խրճիթին, վհուկը չարախնդում է ու ծաղրելով ասում.
- Ա, թե բռնվեցի՜ք։ Էլ իմ ձեռքից չեք պրծնի։
Առավոտ վաղ, երբ երեխաները, դեռ քնած են լինում, նա վեր է կենում, նայում նրանց տռուզթշիկներին ու ինքն իրեն ասում. ,Այ թե համով ճաշ կստացվի սրանցիցե: Նա իր ոսկրոտձեռքով Հենզելին դուրս է քաշում անկողնից ու տանում մտցնում գոմը, վրան փակումվանդակապատ դուռը, ինչքան ուզում է թող գոռա, նրան այլևս ոչինչ չի օգնի։ Հետո գնում էԳրետելին քաշքշում, արթնացնում ու ասում.
- Վեր կաց, ծույլ-անբան, վեր կաց, գնա ջուր բեր, եղբորդ համար մի համով բան եփիր։Փակված է գոմում, թող կուշտ ուտի, իսկ երբ լավ չաղանա, ե՛ս կուտեմ նրան։
Գրետելը դառը-դառը լաց է լինում, բայց ինչ կարող էր անել, պետք է կատարել վհուկիհրամանը։ Ու այդպես Հենզելի համար ամեն օր համով-համով ուտելիքներ է պատրաստում,իսկ Գրետելին միայն մնացորդներ է բաժին հասնում։ Ամեն առավոտ վհուկը գնում է գոմիդռան մոտ և ասում.
- Հապա մի մատդ մեկնիր այդ անցքից, տեսնեմ ինչքան ես չաղացել:
Բայց Հենզելը մատի փոխարեն ոսկորի կտոր է մեկնում, ու չար վհուկը, որ վատ է տեսնում,զարմանում է, թե ինչու չի չաղանում այս տղան։ Այսպես անցնում է չորս շաբաթ, պառավիհամբերությունը սպառվում է, նա կատաղած ձայն է տալիս.
- Է՜յ, Գրետել, շուտ գնա ջուր բեր, մեկ է` ուզում է նիհար լինի Հենզելը, ուզում է` չաղ, վաղնառավոտ եփելու եմ, ուտեմ։
Խեղճ Գրետելն ինչպե՜ս է լաց լինում ջուր բերելիս, արցունքներն առուներով հոսում են նրաաչքերից։
- Տեր Աստված, օգնիր մեզ, ավելի լավ չէ՞ր վայրի գազանները մեզ պատառոտեինանտառում, այն ժամանակ գոնե երկուսս միասին կլինեինք։
- Ինչքան ուզում ես լաց եղիր, մեկ է, հիմա էլ ոչինչ չի օգնի,- ճղճղում է վհուկը։
Առավոտ վաղ պետք է Գրետելը վեր կենար, գնար բակ, կրակ աներ, կաթսան ջրով լցներ,դներ կրակին։
- Նախ հաց կթխենք,- ասում է վհուկը,- ես արդեն վառել եմ փուռը, խմորն էլ շաղախել,- ասումէ ու խեղճ Գրետելին հրում դեպի փուռը, որտեղ բոցկլտում են կրակի լեզվակները։
- Դե բարձրացիր, գլուխդ մտցրու փուռը, տես լավ տաքացե՞լ է, հաց թխելու ժամանակն է, թեչէ։
Հենց որ Գրետելը բարձրանում է, վհուկն ուզում է ետևից խուփով փակել փռան բերանը,որպեսզի աղջկան խորովի ներսում, հետո ուտի։ Բայց Գրետելը շուտ հասկանում է նրամիտքն ու ետ քաշվում՝ ասելով.
- Ախր ես չգիտեմ ինչպես պետք է անել։
- Այ քեզ հիմա՜ր,- բացականչում է պառավը։ -Տես, որքան լայն է փռի բերանը, նույնիսկ եսկտեղավորվեմ,- ասում է ու բարձրանում, գլուխը մտցնում է ներս, որպեսզի ցույց տա, թեինչպես պետք է անել։
Գրետելն այնպես է հրում պառավին, որ սա ընկնում է փռի մեջ, ետևից էլ դնում է խուփն ուփակում սողնակով։ Պառավն այնտեղ սկսում է գոռալ։ Գրետելը փախչում է, իսկ չարպառավն այրվում է փռի մեջ։ Գրետելը վազելով գնում է գոմը, Հենզելի մոտ, բացում դռնակնու ասում.
- Մենք փրկված ենք, Հենզել, պառավ վհուկը վառվեց։
Հենզելը դուրս է թռչում, ինչպես թռչնակը, երբ բացում ես վանդակի դուռը։ Ուրախությունիցքույր ու եղբայր փաթաթվում են իրար, համբուրվում, վեր-վեր թռչում։ Ու քանի որ այլևսվախենալու բան չեն ունենում, մտնում են վհուկի խրճիթը, որտեղ թանկագին քարերով ումարգարիտներով լի արկղիկներ են դարսված լինում։
- Սրանք մեր խճաքարերից ավելի լավ կլինեն,- ասում է Հենզելն ու լցնում գրպանները։
- Ես էլ եմ ուզում որևէ բան տանել տուն,- ասում է Գրետելն ու լցնում իր գոգնոցի փեշը։
- Դե հիմա շուտ փախչենք այստեղից, չէ որ պետք է շուտ դուրս գանք վհուկի անտառից։
Այդպես երկու ժամ գնում են, մինչև որ հասնում են մի մեծ լճի։
- Ինչպե՞ս ենք անցնելու լիճը,- ասում է Հենզելը,- ոԲչ կամուրջ է երևում, ոԲչ էլ մի արահետ։
- Ոչ էլ գոնե մի նավակ կա,- պատասխանում է Գրետելը,- բայց, այ, մի սպիտակ բադ է լողում,որ խնդրենք, գուցե նա օգնի մեզ անցնել մյուս ափը։
Գրետելը ձայն է տալիս.
Բադիկ, բադիկ, այ բադիկ,
Խնդրում ենք քեզ գաս մոտիկ,
Պատել է մեզ սարսափը,
Օգնիր անցնենք այն ափը։
Բադիկը մոտենում է, Հենզելը հեծնում է նրան և քրոջն էլ կանչում, որ նստի կողքին.
- Չէ,- ասում է Գրետելը,- շատ ծանր կլինենք, թող քեզ անցկացնի, հետո ինձ։
Բարի բադիկը այդպես էլ անում է։ Երբ նրանք բարեհաջող անցնում են մյուս ափը, անտառըկամաց-կամաց դառնում է ծանոթ, շուտով երևում է նաև հայրական տունը։ Երեխաներըուրախ վազ են տալիս, մտնում տուն, փարվում հոր վզին։ Հայրը նրանց անտառում թողնելուօրվանից հետո ուրախ օր չէր ունեցել, իսկ կինը մեռել էր։ Գրետելը բաց է անում գոգնոցը, ևթանկագին քարերն ու մարգարիտները ցրիվ են գալիս սենյակով մեկ, Հենզելն էլ բռերովհանում է իր գրպաններից ու թափում հոր առաջ։ Այսպես վերջանում են նրանց հոգսերն ուկարիքները, ու նրանք ուրախ ու ապահով միասին ապրում են մինչև իրենց կյանքի վերջը։